روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و ژاپن در سالهای اخیر
روابط جمهوری اسلامی ایران و ژاپن از دیر باز همواره در سطح خوبی قرار داشته و ایران به عنوان یک کشور مهم و با موقعیت راهبردی، مورد توجه سیاستمداران این کشور بوده است. به دنبال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری کشورمان در سال 92 و انتخاب جناب آقای روحانی، فصل جدیدی در روابط دو کشور آغاز شد. دولت ژاپن با هدف نشان دادن رویکرد مثبت و حمایتی خود آقای کومورا معاون (حزبی) نخست وزیر را همراه با پیام کتبی به عنوان فرستاده ویژه نخست وزیر در شهریورماه سال 1392 به ایران اعزام نمود. متعاقب آن آقای آبه نخست وزیر ژاپن با جناب آقای روحانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل ملاقات کرد. پس از آن آقای فومیو کیشیدا وزیر امورخارجه ژاپن به تهران سفر داشت و در 14 اسفندماه 1392 جناب آقای ظریف وزیر محترم امورخارجه به توکیو سفر نمود.
بدنبال دیدار سران دو کشور و وزرای امور خارجه، دیدار سایر مقامات دو کشور نیز رو به گسترش نهاد که از جمله آنها سفر سرکارخانم ابتکار معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست در فروردین 93 به توکیو می باشد که طی آن یادداشت تفاهم همکاری های زیست محیطی بین دو کشور به امضا رسید. سفر وزیر محترم بهداشت به ژاپن و انعقاد تفاهم نامه همکاری های بهداشتی از دیگر تحولات مهم در سال 93 بوده است. آقای کیشیدا وزیر امورخارجه ژاپن مجددا در مهر ماه 94 به همراه مدیران تعداد زیادی از شرکت های بزرگ اقتصادی ژاپن به ایران سفر داشت و با جناب آقای روحانی، دکتر ظریف و دیگر مقامات دیدار نمود.
حصول توافق هستهای بین ایران و کشورهای 5+1 در سال 94 و حمایت ژاپن از برجام موجب شد روابط دو کشور بیش از پیش گسترش یابد و دیدارهای مقامات عالی دو کشور همچنان تداوم داشته باشد.
در آذرماه سال 1395 جناب آقای دکتر ظریف وزیر محترم امور خارجه کشورمان در راس هیات سیاسی – اقتصادی به توکیو سفر نمودند و ضمن دیدار با مقامات عالی ژاپن از جمله نخست وزیر در خصوص تحکیم و توسعه مناسبات دو کشور تبادل نظر نمودند.
بدنبال انتخاب مجدد جناب آقای روحانی به ریاست جمهوری در سال 1396، دولت ژاپن در شهریور ماه مجددا اقای کومورا را بعنوان نماینده ویژه نخست وزیر ژاپن به تهران اعزام نمود. در اواخر اسفند همین سال آقای موری معاون ارشد وزیر خارجه ژاپن به منظور برگزاری برگزاری کمیته مشورتی سیاسی معاونین وزاری امور خارجه دو کشور به تهران سفر و با جناب آقای عراقچی دیدار و گفتگو نمودند.
در مجموع بین سالهای 1397-1392 سران دو کشور هشت بار با یکدیگر دیدار داشته اند و وزاری خارجه نیز 9 بار با هم ملاقات کرده اند. بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در 18 اردیبهشت 1397 ، وزارت امور خارجه ژاپن با صدور بیانیه ای از این اقدام آمریکا ابراز تاسف و از برجام حمایت نمود. علاوه بر آن آقای تارو کونو و جناب آقای ظریف با یکدیگر گفتگوی تلفنی داشته و بر اساس توافق دو وزیر خارجه، یک هیات کارشناسی به ریاست آقای اوکا مدیر کل منطقه ای وزارت امور خارجه ژاپن به منظور بررسی شرایط و نحوه ادامه همکاری های دو کشور در شرایط جدید در تاریخ 6-5 خرداد 97 عازم ایران گردید و با آقایان عراقچی و فرازنده دیدار نمود.
از دیگر سفرهای مقامات کشورمان می توان به سفر جناب آقای دکتر غلامی وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری کشورمان در مهر ماه 1397به منظور شرکت در اجلاس STS که هر ساله در شهر کیوتو برگزار می شود و همچنین سفر جناب آقای باقرپور مدیر کل حقوقی بین المللی وزارت امور خارجه کشورمان جهت شرکت در اجلاس آلکو در مهر ماه 1397 به توکیو اشاره نمود. در زمینه حقوق بشر نیز سیزدهمین دور گفتگوهای حقوق بشری بین ایران و ژاپن در دی ماه 1397 با حضور مدیران کل حقوق بشر دو کشور در تهران برگزار شد.
دی ماه 1397 شاهد رویداد بزرگی در روابط دو کشور بودیم و آن برگزاری مراسم رسمی آغاز نودمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک ایران و ژاپن در تاریخ پنجشنبه 27 دی ماه 1397 در محل اقامتگاه سفارت جمهوری اسلامی ایران در توکیو بود. این مراسم با حضور آقای کیشیدا وزیر امور خارجه سابق ژاپن و رئیس کنونی گروه دوستی پارلمانی ژاپن- ایران و تعداد زیادی از مقامات سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و علمی ژاپن، سفرا و دیپلماتهای مقیم و همچنین جمع کثیری از همکاران سفارت، ارگانها و ایرانیان مقیم ژاپن برگزار شد.
در راستای مناسبات پارلمانی بین دو کشور می توان به ملاقات جناب آقای دکتر لاریجانی رئیس محترم مجلس شورای اسلامی با آقای اوشیما رئیس محترم مجلس نمایندگان ژاپن اشاره نمود که در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو IPU در شهریورماه 94 در نیویورک صورت گرفت. سفر رئیس کمیسون خارجی مجلس مشاوران ژاپن به ایران، سفر نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، سفر جمعی از نمایندگان عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی و سفر تعدادی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در سال 1396 نیز از دیگر مهمترین رویدادهای این حوزه می باشند.
بهمن ماه نیز شاهد رویداد دیگری در روابط دو جانبه بودیم و آن سفر جناب آقای دکتر لاریجانی رئیس محترم مجلس شورای اسلامی در تاریخ 24-23 بهمن ماه 1397 به ژاپن بود. ایشان در راس هیاتی و بنا به دعوت جناب آقای داته رئیس مجلس مشاوران ژاپن به این کشور سفر و با مقامات عالی ژاپن از جمله نخست وزیر، روسای دو مجلس و رئیس گروه دوستی پارلمانی ژاپن و ایران دیدار و گفتگو نمودند. این سفر تاثیر زیادی بر توسعه روابط دو کشور بویژه در حوزه پارلمانی داشت.
در سوم اردیبهشت ماه 1398 نیز یازدهمین نشست کنسولی با ریاست مدیران کل کنسولی وزارت امور خارجه دو کشور در توکیو برگزار شد. و مسایل کنسولی دو کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
چهارمین نشست کارگروه همکاریهای اقتصادی و سومین نشست کارگروه همکاریهای فرهنگی – ورزشی در سطح روسای ادارات وزارت امور خارجه دو کشور طی روزهای 26-25 اردیبهشت در توکیو برگزار گردید.
رویداد مهم دیگر سفر جناب آقای دکتر ظریف وزیر محترم امور خارجه کشورمان به توکیو می باشد. این سفر بنا به دعوت وزیرامور خارجه ژاپن و در تاریخ 27-25 اردیبهشت انجام شد و طی آن دکتر ظریف با آقای شینزو آبه نخست وزیر و تاروکونو وزیرامور خارجه ژاپن ملاقات نمودند.
اما مهمترین واقعه در روابط دو کشور، سفر جناب آقای شینزو آبه نخست وزیر محترم ژاپن به ایران در تاریخ 23-22 خرداد ماه می باشد. این سفر که اولین سفر نخست وزیر ژاپن پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می باشد از اهمیت بالایی برخوردار بوده و به منزله نقطه عطفی در روابط دو کشور است. آقای آبه که در راس هیاتی بلند مرتبه به ایران سفر کردند با مقام معظم رهبری و ریاست محترم جمهور ملاقات نمودند. در این سفر گسترش روابط دو جانبه، حمایت از برجام و ایجاد صلح و ثبات در منطقه مورد تاکید طرفین قرار گرفت.
لازم به ذکر است آقای تارو کونو وزیر امورخارجه ژاپن هم ساعاتی قبل از ورود نخست وزیر ژاپن، وارد تهران شدند و با جناب آقای دکتر ظریف همتای خود ملاقات نمودند.
در تاریخ 6-4 تیرماه نیز سرکار خانم دکتر ابتکار معاون محترم امور زنان و خانواده رئیس جمهور و خانم ها حسینی و تاج الدین نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به ژاپن سفر نموند. در این سفر خانم دکتر ابتکار ضمن حضور در کنفرانس زنان سیاستمدار، در نشست بنیاد صلح ساساکوا هم شرکت نموده و همچنین با خانم کاتایاما وزیر مشاور کابینه ژاپن در امور برابری جنسیتی و توانمند سازی زنان نیز ملاقات نمودند.
نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز ضمن شرکت در کنفرانس زنان سیاستمدار، با هیاتهای مختلف شرکت کننده در این کنفرانس گفتگو نموده و در ضیافت شام رئیس مجلس نمایندگان ژاپن شرکت نمودند.
برگزاری نشست رایزنی های دوجانبه در خصوص موضوعات خلع سلاح و عدم اشاعه در سطح مدیران کل خلع سلاح دو کشور در تاریخ 11 تیر در تهران و برگزاری اولین دور رایزنی های حقوقی توسط مدیران کل حقوقی دو کشور در تاریخ 18 تیر در توکیو از دیگر نشست ها مهم در این ماه بود.
آقای یامادا معاون پارلمانی وزیر امورخارجه ژاپن به منظور دیدار با آقای عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه و همچنین شرکت در برنامه فرهنگی نودمین سال روابط دو کشور در تاریخ 11 مرداد به تهران سفر نمودند.
آقای تاکه ئو موری معاون ارشد وزیر امور خارجه ژاپن نیز به منظور برگزاری بیست و ششمین نشست کمیته مشورتی سیاسی معاونین وزرای امورخارجه دو کشور در تاریخ 26-25 مرداد به تهران سفر نمودند. در این نشست که بین آقایان موری و عراقچی برگزار شد گفتگوهای صریحی در مورد روابط دوجانبه و راههای گسترش آن به عمل آمد و طرفین در خصوص تحولات مربوط به برجام و اوضاع منطقه خلیج فارس و آسیای غربی با یکدیگر تبادل نظر کردند. آقای موری همچنین با آقای ایروانی معاون شورایعالی امنیت ملی کشورمان نیز ملاقات نمود.
هیات گروه دوستی پارلمانی ایران و ژاپن به ریاست آقای اسداله عباسی رئیس گروه دوستی و آقایان کریمی نماینده اردبیل، بیگلری نماینده سقز و نادری نماینده اورامانات در تاریخ 6-2 شهریور به ژاپن سفر نموده و با رئیس مجلس نمایندگان ژاپن، وزیر امور خارجه ژاپن و رئیس گروه دوستی پارلمانی ژاپن و ایران ملاقات و در نشست کاری با شورای تعاملات دوستی بین الملل ژاپن ( FEC ) نیز شرکت نمودند.
جناب آقای دکتر ظریف وزیر امورخارجه در چارچوب دیدار منطقه ای در تاریخ 6-5 شهریور به ژاپن سفر و با نخست وزیر و وزیر امورخارجه این کشور ملاقات و با حضور در نشست موسسه امور بین الملل وزارت امور خارجه ژاپن، سخنرانی نمودند.
سومین دور کمیته راهبری شورای همکاری ایران و ژاپن و سیزدهمین نشست کمیته مشورت سیاسی مدیران کل منطقه ای وزارت امورخارجه ایران و ژاپن در تاریخ 25-24 شهریور در تهران برگزار و در خصوص توسعه روابط دو جانبه، افزایش همکاریهای اقتصادی، برجام، مسایل منطقه از جمله حفظ صلح و ثبات و امنیت کشتیرانی در خلیج فارس گفنگو و تبادل نظر بعمل آمد.
در تاریخ 2-1 مهر ماه نیز همچون سالهای گذشته سران و وزیران امور خارجه دو کشور در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد با یکدیگر دیدار نمودند. در این دیدارها دو طرف بر توسعه همکاریها و ضرورت برقراری صلح و ثبات در منطقه و تلاش در جهت کاهش تنش ها تاکید نمودند.
سفر آقای موری معاون ارشد وزیرامور خارجه ژاپن در تاریخ 24 مهر ماه به ایران و دیدار با جناب آقای ظریف وزیر امور خارجه و آقایان عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه و ایروانی معاون شورایعالی امنیت ملی کشورمان. طی این سفر بیست و هفتمین نشست کمیته مشورتی سیاسی معاونین وزرای امورخارجه دو کشور نیز برگزار گردید.
سرکار خانم دکتر جنیدی معاون محترم حقوقی رئیس جمهور به عنوان نماینده کشورمان جهت شرکت در مراسم رسمی به تخت نشستن امپراتور جدید ژاپن در تاریخ 29 مهر تا 2 آبان به توکیو سفر نمودند. ایشان ضمن شرکت در این مراسم با آقای شینزو آبه نخست وزیر و کاتسویوکی کاوایی وزیر دادگستری ژاپن دیدار و در خصوص توسعه همکاریهای دو کشور گفتگو و تبادل نظر نمودند.
جناب آقای دکتر عراقچی معاون سیاسی وزیر امورخارجه نیز به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور کشورمان جهت تقدیم پیام کتبی ریاست محترم جمهوری به آقای آبه نخست وزیر ژاپن در تاریخ 12-11 آذر 1398 وارد توکیو شدند. در طی این سفر ایشان با نخست وزیر، وزیر امورخارجه، دبیر شورای امنیت ملی، نماینده ویژه ژاپن در امو رخاورمیانه و اروپا، کشور دیدار و بیست و هشتمین نشست مشورتی سیاسی معاونین وزرای امور خارجه دو کشور را با آقای موری معاون ارشد وزیر امورخارجه ژاپن برگزار نمود. دکتر عراقچی همچنین در کنفرانس بین المللی به مناسبت شصتمین سالگرد تاسیس موسسه امور بین الملل وزارت امورخارجه ژاپن هم شرکت و سخنرانی نمودند.
جناب آقای دکتر روحانی رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران و هیات همراه در تاریخ 30-29 آذر ماه و پس از گذشت 19 سال به ژاپن سفر و مورد استقبال آقای شینزو آبه نخست وزیر ژاپن قرار گرفتند. برنامه های این سفر شامل مراسم استقبال رسمی و دو دور مذاکرات خصوصی و عمومی، ضیافت شام از سوی نخست وزیر ژاپن به افتخار هیات ایرانی و دیدار با جمعی از مدیران ارشد و نخبگان ژاپنی بود. در طی مذاکرات صورت گرفته دو طرف بر توسعه روابط دو جانبه در زمینه های سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی و همچنین اهمیت تداوم برجام و پایبندی همه طرفها به این توافق تاکید نمودند. در این ملاقاتها موضوعات منطقه ای و بین المللی نیز مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. لازم به ذکر است جناب آقای دکتر ظریف وزیر محترم امورخارجه نیز هیات را همراهی نمودند.
با انجام این سفر، روسای دو کشور در سال 1398 و ظرف 6 ماه 3 بار با یکدیگر در تهران، نیویورک و توکیو دیدار نمودند که در تاریخ روابط دو کشور بی سابقه می باشد.
در تاریخ اول فروردین 1399 وزرای امور خارجه دو کشور طی گفتگوی تلفنی در خصوص گسترش ویروس کرونا، کمک مالی ژاپن به ایران جهت مقابله با این بیماری، روابط دو جانبه و منطقه ای تبادل نظر نمودند.
جناب آقای روحانی ریاست محترم جمهوری هم در تاریخ 16 اردیبهشت 1399 طی تماس تلفنی با آقای آبه نخست وزیر ژاپن در خصوص روابط دو جانبه و منطقه ای و همچنین همکاری دو کشور جهت مقابله با ویروس کرونا گفتگو نمودند.
در تاریخ 21 خرداد 1399 بیست و نهمین نشست کمیته مشورتی سیاسی معاونین وزرای امور خارجه دو کشور به ریاست جناب آقای عراقچی معاون سیاسی وزیر امورخارجه کشورمان و آقای موری معاون ارشد وزیرامورخارجه ژاپن و با حضور سفرای دو کشور بصورت ویدئو کنفرانس برگزار شد. در این نشست مسایل دوجانبه، منطقه ای و بین المللی و همچنین موضوع برجام مورد بحث و گفتگو قرار گرفت.
به روز شده: خرداد 1399
اطلاع بیشتر : گاهشمار روابط ایران و ژاپن